एस एम टी माउंटर - पृष्ठ13

smt pick and place machine इति किम् ?

एसएमटी प्लेसमेण्ट् मशीन् इलेक्ट्रॉनिकनिर्माणे मूलसाधनम् अस्ति । उत्पादनदक्षतां गुणवत्तां च सुधारयितुम् इदं कुशलतया सटीकतया च पीसीबी-इत्यत्र इलेक्ट्रॉनिकघटकं स्थापयितुं शक्नोति । अस्मिन् रैक्, XY गतितन्त्रम् इत्यादयः घटकाः सन्ति । कार्यप्रवाहे निर्देशपार्सिंग्, घटकचयनं, दृश्यशुद्धिः, स्थापनं, स्थितिपरिचयः च सन्ति । एसएमटी-स्थापनयन्त्रे उच्चसटीकता, उच्चवेगः, लचीलता, बुद्धिः च इति लक्षणं भवति । इलेक्ट्रॉनिकनिर्माणक्षेत्रे एसएमटी (Surface Mount Technology) प्लेसमेण्ट् मशीन्स् निःसंदेहं महत्त्वपूर्णां भूमिकां निर्वहन्ति ।

इलेक्ट्रॉनिक-उपकरणानाम् उत्पादनस्य मूल-उपकरणत्वेन एसएमटी-स्थापन-यन्त्रं मुद्रित-सर्किट-बोर्ड् (PCB) इत्यत्र इलेक्ट्रॉनिक-घटकं कुशलतया सटीकतया च स्थापयितुं शक्नोति, येन इलेक्ट्रॉनिक-उत्पादानाम् उत्पादन-दक्षतायां गुणवत्तायां च बहुधा सुधारः भवति

कति प्रकाराः स्थापनयन्त्राणि सन्ति ?

1. उच्चगतिस्थापनयन्त्रम् : १.उच्चगतियुक्तं स्थापनयन्त्रं एसएमटी-उत्पादनपङ्क्तौ मूलयन्त्रेषु अन्यतमम् अस्ति । मुख्यतया अस्य उपयोगः PCBs (printed circuit boards) इत्यत्र लघु इलेक्ट्रॉनिकघटकानाम् शीघ्रं सटीकतया च स्थापनार्थं भवति ।

अस्य प्रकारस्य उपकरणस्य प्रायः उच्चस्थापनवेगः सटीकता च भवति, यत् बृहत्-परिमाणस्य उच्च-दक्षतायाः च उत्पादनस्य आवश्यकतां पूरयितुं शक्नोति ।

अस्य अनुप्रयोगक्षेत्राणि विस्तृतानि सन्ति, येषु उपभोक्तृविद्युत्, संचारसाधनं, वाहनविद्युत्विज्ञानम् इत्यादयः क्षेत्राणि सन्ति ।

2. बहुकार्यात्मकं एसएमटी यन्त्रम् : १.बहुकार्यात्मकं SMT यन्त्रं बहुविधं माउण्टिङ्ग् कार्याणि एकीकृत्य स्थापयति । एतत् एकस्मिन् समये भिन्न-भिन्न-आकारस्य, भिन्न-प्रकारस्य च घटकं सम्भालितुं शक्नोति, यथा शीट्, प्लग-इन्, विशेष-आकारस्य घटकाः इत्यादयः ।

एषः प्रकारः उपकरणः अत्यन्तं लचीलः भवति तथा च लघुमध्यम-आकारस्य बैच-उत्पादनार्थं उपयुक्तः भवति, विशेषतः उत्पादन-परिदृश्यानां कृते यत्र घटकानां प्रकाराः विनिर्देशाः च बहुधा परिवर्तयितुं आवश्यकाः भवन्ति

एस एम टी यन्त्रस्य मुख्यकार्यम्

उच्चगति एसएमटी : १.एसएमटी एसएमटी यन्त्रं मुद्रितसर्किटबोर्ड् इत्यत्र इलेक्ट्रॉनिकघटकं शीघ्रं माउण्ट् कर्तुं शक्नोति, प्रति सेकण्ड् दशसहस्राणि टुकडयः माउण्टिङ्ग् वेगेन सह, उत्पादनदक्षतायां महतीं सुधारं करोति

उच्च-सटीकता-स्थापनम् : १.एसएमटी एसएमटी यन्त्रं उच्च-सटीक-दृश्य-प्रणाल्याः उपयोगं करोति यत् इलेक्ट्रॉनिक-घटकानाम् स्थितिं समीचीनतया पहिचानं कृत्वा स्थापयति, येन माउण्टिङ्ग्-सटीकता सुनिश्चिता भवति

स्वचालितं भोजनम् : १.एसएमटी एसएमटी यन्त्रं स्वचालितं फीडरं युक्तं भवति यत् स्वयमेव इलेक्ट्रॉनिकघटकानाम् लोड् कर्तुं शक्नोति, येन हस्तचलितसञ्चालनेन त्रुटयः अपव्ययः च परिहृताः भवन्ति

श्रमबचना : १.एसएमटी एसएमटी यन्त्रस्य स्वचालितसञ्चालनेन श्रमव्ययस्य महती रक्षणं भवति, उत्पादनदक्षता च सुधारः भवति ।

उत्पादस्य गुणवत्तां सुधारयितुम् : १.एसएमटी-स्थापनयन्त्राणां उच्च-सटीक-स्थापनस्य कारणात् त्रुटि-दरं न्यूनीकर्तुं शक्यते, उत्पादस्य गुणवत्तायां च सुधारः कर्तुं शक्यते ।

SMT Mounter इत्यस्य परिपालनं कथं करणीयम्

1. नित्यशुद्धिः : १.धूलिं मलिनतां च दूरीकर्तुं प्लेसमेण्ट् मशीनस्य पृष्ठभागं आन्तरिकघटकं च नियमितरूपेण स्वच्छं कुर्वन्तु । उपकरणस्य क्षतिं न भवेत् इति समुचितसफाईसाधनानाम्, डिटर्जन्टानां च उपयोगे ध्यानं दत्तव्यम्।

2. चलभागानाम् स्नेहनम् : १.प्लेसमेण्ट् मशीनस्य चलभागेषु नियमितरूपेण स्नेहनं कुर्वन्तु येन धारणं न्यूनीकर्तुं शक्यते तथा च उपकरणस्य संचालनदक्षतायां सुधारः भवति । समुचितस्नेहकस्य उपयोगं कुर्वन्तु तथा च सुनिश्चितं कुर्वन्तु यत् स्नेहकाः उपकरणस्य अन्येषां भागानां क्षतिं न कुर्वन्ति।

3. संवेदकानां प्रकाशीययन्त्राणां च सफाई : १.प्लेसमेण्ट् मशीनस्य संवेदकानां प्रकाशिकयन्त्राणां च नियमितरूपेण स्वच्छतां कुर्वन्तु येन तेषां सामान्यसञ्चालनं सुनिश्चितं भवति। एतेषां संवेदनशीलघटकानाम् खरचना वा क्षतिः वा न भवेत् इति मृदुवस्त्रस्य, समुचितप्रक्षालकस्य च उपयोगे ध्यानं दत्तव्यम् ।

4. फीडर निरीक्षणम् : १.ट्रे-फीडरस्य सामान्यसञ्चालनं सुनिश्चित्य प्लेसमेण्ट्-यन्त्रस्य फीडरस्य नियमितरूपेण जाँचं कुर्वन्तु । क्षतिग्रस्तं वा जीर्णं वा फीडरघटकं प्रतिस्थापयितुं ध्यानं ददातु।

5. नोजलनिरीक्षणं प्रतिस्थापनं च : १.नियमितरूपेण प्लेसमेण्ट् मशीनस्य नोजलं पश्यन्तु यत् तस्य आकारः कार्यं च सामान्यम् अस्ति वा इति सुनिश्चितं कुर्वन्तु । यदि नोजलं भृशं क्षीणं भवति तर्हि कालान्तरे तस्य प्रतिस्थापनस्य आवश्यकता भवति ।

6. समस्यानिवारणम् : १.यदा एसएमटी-यन्त्रं विफलं भवति तदा कारणं ज्ञात्वा समये एव मरम्मतं कर्तव्यम् । यदि भवान् समाधानं कर्तुं न शक्यते इति समस्यां प्राप्नोति तर्हि उपकरणनिर्मातृणां कृते तान्त्रिकसमर्थनं प्राप्तुं शक्नोति ।

7. कार्मिकप्रशिक्षणम् : १.एसएमटी-यन्त्रस्य संचालकानाम् अनुरक्षणकर्मचारिणां च कौशलं वर्धयितुं नियमितरूपेण प्रशिक्षणं क्रियते येन ते एसएमटी-यन्त्रस्य उत्तमं परिपालनं उपयोगं च कर्तुं शक्नुवन्ति।

8. सुरक्षा उत्पादनम् : १.एसएमटी यन्त्रस्य सुरक्षितसञ्चालनं सुनिश्चितं कुर्वन्तु तथा च प्रासंगिकसुरक्षाउत्पादनविनियमानाम् अनुपालनं कुर्वन्तु। उपकरणस्य सुरक्षाप्रदर्शनं सुनिश्चित्य एसएमटीयन्त्रे नियमितरूपेण सुरक्षानिरीक्षणं क्रियते ।

SMT Chip Mounter इत्यस्य कृते काः सावधानताः सन्ति?

1. यदा यन्त्रं प्रचलति तदा संचालकः सावधानीपूर्वकं कार्यं कर्तव्यः, दुर्घटनानां परिहाराय कदापि शिरः हस्तौ वा यन्त्रस्य परिधिमध्ये न स्थापयति।

2. कार्यकाले यन्त्रस्य जाँचः सख्यं निषिद्धम् अस्ति। यदि चालितं यन्त्रं विफलं भवति तर्हि यन्त्रं स्थगितस्य समये यन्त्रस्य परीक्षणं करणीयम् ।

3. यदा संचालकः यन्त्रस्य विफलतायाः जाँचं करोति तदा कस्यचित् यन्त्रस्य आरम्भः सख्यं निषिद्धं भवति, तथा च अनुरक्षणकाले स्विचस्य बन्दीकरणं निषिद्धं चेतावनीचिह्नं लम्बनीयम्

4. उपकरणे घटकान् हस्तचलितरूपेण चालयति समये एतत् पुष्टिः आवश्यकी भवति यत् हस्तगतघटकाः ते भागाः सन्ति ये बलं सहितुं शक्नुवन्ति येन बलं सहितुं असमर्थतायाः कारणेन उपकरणघटकानाम् क्षतिः न भवति

5. उपकरणभागानाम् पृथक् गन्तुं आदेशं दत्त्वा एतत् पुष्टिः आवश्यकी भवति यत् प्लेसमेण्ट् शिरः पर्याप्तं ऊर्ध्वतायां स्थापितः अस्ति तथा च मार्गदर्शकरेलम् अन्येषु भागेषु वा न प्रहारं करिष्यति।

6. यदि उपकरणस्य उपयोगे असामान्यः अलार्मः अथवा असामान्यः शब्दः भवति तर्हि प्रथमं सर्वाणि कार्याणि स्थगयन्तु तथा च स्थले एव समस्यायाः समाधानार्थं तकनीकिभ्यः सूचयन्तु। निजीरूपेण उपायं कृत्वा दुर्घटनास्थलस्य विनाशः सख्यं निषिद्धम् अस्ति ।

7. उपकरणस्य संचालनकाले फीडरस्य विच्छेदनं संयोजनं च सख्यं निषिद्धं भवति, येन लेजरलेन्सस्य सहजतया क्षतिः भवितुम् अर्हति;

8. उपकरणस्य अन्तः परिपालने वा स्वच्छतायां वा वायुबन्दूकस्य उपयोगेन घटकान् सटीकभागेषु फूत्कर्तुं सख्यं निषिद्धं भवति, येन यन्त्रं सहजतया अवरुद्धं भवितुम् अर्हति

9. फीडरस्य विच्छेदनं, संयोजनं च कुर्वन् क्रूरबलस्य, रूक्षसञ्चालनस्य च प्रयोगः सख्यं निषिद्धः अस्ति । यदा स्थापनशिरः फीडरस्य उपरि स्थितं भवति तदा फीडरस्य विच्छेदनं कठोररूपेण निषिद्धं भवति ।

10. पटलविस्तारं समायोजयन्ते सति प्लेसमेण्ट् मशीन् पटलः उपस्तरात् प्रायः 1mm विस्तृतः भवितुमर्हति। यदि अतिसंकीर्णं भवति तर्हि तस्य अटनं सुलभं भवति, अतिविस्तृतं चेत् फलकस्य पातनं सुलभं भवति ।

एसएमटी-स्थापनयन्त्राणां अनुचित-रक्षणस्य किं परिणामाः भवन्ति ?

प्लेसमेण्ट्-यन्त्राणां अनुचित-रक्षणेन उत्पादनदक्षतायाः न्यूनता, उत्पादस्य गुणवत्तायाः समस्याः, उपकरणक्षतिः च इत्यादीनि विविधानि परिणामानि भवितुम् अर्हन्ति एताः समस्याः न केवलं कम्पनीयाः उत्पादनस्य समयसूचीं मूल्यनियन्त्रणं च प्रभावितं करिष्यन्ति, अपितु उत्पादस्य गुणवत्तायां ग्राहकसन्तुष्टौ च नकारात्मकं प्रभावं जनयितुं शक्नुवन्ति।

प्रथमं, प्लेसमेण्ट्-यन्त्राणां अनुचित-रक्षणेन उत्पादन-दक्षतायाः न्यूनता भविष्यति । उपकरणस्य अन्तः दुर्बलतापविसर्जनस्य अथवा दुर्बलवायुप्रवाहस्य कारणेन उपकरणस्य अतितापः भवितुम् अर्हति, यस्य परिणामेण अस्थिरप्रदर्शनं भवति, अथवा हिमवत् विफलता अपि भवति, येन उत्पादनस्य समयसूची गम्भीररूपेण प्रभाविता भवति तदतिरिक्तं उपकरणस्य अन्तः क्षरणं तथा च अशुद्धपैरामीटर् सेटिंग्स् इत्यनेन उत्पादनदक्षता अपि न्यूनीभवति, यतः एतासां समस्यानां कारणेन उपकरणं मरम्मतार्थं समायोजनार्थं च बहुधा निरुद्धं भविष्यति

द्वितीयं, प्लेसमेण्ट् मशीनानां अनुचितं परिपालनं उत्पादस्य गुणवत्तायाः समस्यां जनयिष्यति। सामान्यगुणवत्तासमस्यासु अनुपलब्धाः भागाः, पार्श्वभागाः, फ्लिप् भागाः, घटकस्य विसंगतिः, घटकहानिः च सन्ति । एताः समस्याः न केवलं पुनर्कार्यस्य दरं वर्धयिष्यन्ति, अपितु उत्पादस्य समग्रगुणवत्तां ग्राहकसन्तुष्टिं च प्रभावितं करिष्यन्ति। यथा, घटकस्य विसंगतिः, हानिः च उत्पादस्य विकारं जनयितुं शक्नोति, यदा तु गम्यमानाः भागाः पार्श्वभागाः च उत्पादस्य अखण्डतां स्थिरतां च प्रभावितं करिष्यन्ति

अन्ते प्लेसमेण्ट्-यन्त्राणां अनुचित-रक्षणेन उपकरणानां क्षतिः अपि भविष्यति । समये सफाई-रक्षणस्य च अभावात् उपकरणस्य चलशाफ्ट्, सीसस्क्रू, गाइडरेल् इत्यादयः भागाः धूलि-स्नेह-सञ्चयस्य कारणेन क्षीणाः भवितुम् अर्हन्ति, येन उपकरणस्य सटीकता, सेवा-जीवनं च प्रभावितं भविष्यति तदतिरिक्तं गैसमार्गे स्नेहः, धूलिः च गैसमार्गस्य अवरुद्धतां जनयितुं शक्नोति, आन्तरिकमुद्राणां, सोलेनोइड्-कपाटः, वैक्यूम-जनरेटर् इत्यादीनां घटकानां च जंगं जनयति, उपकरणस्य सामान्य-उपयोगं च गम्भीररूपेण प्रभावितं कर्तुं शक्नोति

किमर्थं अस्मान् SMT प्लेसमेण्ट् यन्त्रं क्रेतुं चयनं कुर्वन्तु

1. कम्पनीयाः वर्षभरि शतशः एसएमटी-स्थापनयन्त्राणि स्टॉक्-मध्ये सन्ति, उपकरणानां गुणवत्ता, वितरणस्य समयसापेक्षता च द्वयोः गारण्टी अस्ति

2. अत्र एकः विशेषज्ञः तकनीकीदलः अस्ति यः एसएमटी-स्थापनस्य स्थानान्तरणं, मरम्मतं, अनुरक्षणं, सीपीके-सटीकतापरीक्षणं, बोर्ड-मरम्मतं, मोटर-मरम्मतं, फीडर-मरम्मतं, पैच-हेड्-मरम्मतं, सॉफ्टवेयर-उन्नयनं, तकनीकी-प्रशिक्षणम् इत्यादीनि एक-विराम-तकनीकी-सेवाः प्रदातुं शक्नोति यन्त्राणि

3. स्टॉक् मध्ये नूतनानां मूलसामग्रीणां अतिरिक्तं अस्माकं घरेलुसामग्री अपि सन्ति, यथा मेखला, नोजल, फ़िल्टर। वायुपाइप्स् इत्यादयः अस्माकं स्वकीयः कारखानः अस्ति यत् उत्पादयितुं ग्राहकाः परिचालनव्ययस्य न्यूनीकरणं कृत्वा लाभान्तरं बहुधा वर्धयितुं साहाय्यं कृतवन्तः।

4. अस्माकं तकनीकीदलः २४ घण्टाः दिनरात्रौ कार्यं करोति। एसएमटी-कारखानेषु सम्मुखीभूतानां सर्वेषां तकनीकीसमस्यानां कृते अभियंताः कदापि दूरस्थप्रश्नानां उत्तरं दातुं व्यवस्थां कर्तुं शक्यन्ते । जटिलतांत्रिकसमस्यानां कृते स्थले एव तकनीकीसेवाः प्रदातुं वरिष्ठाः अभियंताः अपि प्रेषयितुं शक्यन्ते ।

सारांशेन, प्लेसमेण्ट्-यन्त्रं निःसंदेहं एसएमटी-कृते महत्त्वपूर्णं उपकरणं महत्तमं च उपकरणम् अस्ति । समान-आपूर्तिकर्तानां चयनं कुर्वन्, सूची-मूल्य-लाभानां अतिरिक्तं, विशेषं ध्यानं दातव्यं यत् आपूर्तिकर्तायाः व्यावसायिक-तकनीकी-दलः अस्ति वा, यः भविष्ये उपकरणस्य सामान्य-उत्पादने महत्त्वपूर्णां भूमिकां निर्वहति